خبرگزاری آریا -در سایه بحرانهای اقتصادی و سیاسی، فاجعهای بیصدا در حال گسترش است که سلامت میلیونها ایرانی را تهدید میکند: سرطان. بر اساس آخرین آمار رسمی وزارت بهداشت، روزانه حدود 390 نفر در کشور به سرطان مبتلا میشوند و 200 نفر جان خود را از دست میدهند؛ رقمی معادل سقوط یک هواپیمای مسافربری در هر روز.
این بیماری پس از بیماریهای قلبی-عروقی، دومین علت مرگ در ایران است و طبق پیشبینیها، در آیندهای نزدیک به نخستین عامل مرگومیر ایرانیان تبدیل خواهد شد. گزارشهای بینالمللی مانند GLOBOCAN نشان میدهند که تا سال 2040، افزایش 115 درصدی بروز سرطان در ایران محتمل است؛ در حالی که میانگین جهانی این رشد، تنها 63 درصد است.
شایعترین سرطانها در ایران شامل سرطانهای پستان، معده، روده بزرگ، ریه، پروستات و خون هستند. این در حالی است که طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، 30 تا 50 درصد سرطانها قابل پیشگیری و بیش از 50 درصد قابل درماناند، اگر سیاستگذاریها بهموقع و علمی باشد.
اما واقعیت تلخ آن است که بخش عمدهای از تعهدات ملی و بینالمللی ایران در زمینه کنترل سرطان، از جمله اجرای برنامه ملی مدیریت سرطان و سند ملی پیشگیری و کنترل بیماریهای غیرواگیر، هنوز محقق نشدهاند. اهدافی چون کاهش مصرف دخانیات، افزایش فعالیت بدنی، گسترش غربالگری، پوشش بیمهای کامل و تکمیل نظام ثبت ملی سرطان، همچنان در وضعیت تعلیق و اجرا نشده باقی ماندهاند.
در کنار این ناکامیها، روند افزایشی عوامل خطرآفرین مانند مصرف دخانیات و تریاک، آلودگی هوا و آب، استفاده از سموم کشاورزی پرخطر، تغذیه ناسالم، کمتحرکی، چاقی و استرس، زنگ خطر جدی برای آینده سلامت جامعه ایرانی به شمار میآید.
در چنین شرایطی، دولت باید از موضع انفعال خارج شود و با تشکیل فوری کارگروه ملی کنترل سرطان، اجرای غربالگری رایگان و مستمر، تضمین دسترسی بیماران به داروهای ضدسرطان با پوشش کامل بیمهای، حذف سموم پرخطر کشاورزی، کنترل آلودگی هوا و آب، و تدوین لایحه جامع حمایت از بیماران سرطانی، گامهای عملی بردارد.
تجربه موفق کشورهایی مانند ژاپن در غربالگری هدفمند و اجباری نشان داده که با عزم ملی، سرطان قابل کنترل است. اما این عزم، نیازمند همافزایی بیندستگاهی، شفافیت آماری، و پاسخگویی عمومی است. اگر امروز اقدام نکنیم، فردا با بحرانی مواجه خواهیم شد که نهتنها سلامت، بلکه اعتماد عمومی به نظام سلامت را نیز تهدید خواهد کرد.