خبرگزاری آریا - دکتر محمد بهرامی، نماینده مردم شهرستانهای بویراحمد، دنا و مارگون در مجلس شورای اسلامی، نسبت به تصمیم رئیسجمهور مبنی بر تسریع در روند ساخت سدها، گفت: این تصمیم شتابزده و غیرکارشناسی است و در مقابل آن مقاومت میکنیم.
به گزارش خبرگزاری آریا در استان کهگیلویه و بویراحمد، بحران آب در فلات مرکزی ایران به یکی از پیچیدهترین مسائل ملی تبدیل شده و کارشناسان محیط زیست سالها درباره پیامدهای انتقال آب از سرشاخههای کارون هشدار دادهاند، اما تصمیم اخیر رئیسجمهور برای تسریع در تکمیل و احداث سدهای خرسان 3، ماندگان و کوهرنگ 3 موجی از انتقاد و نگرانی را در میان متخصصان، فعالان محیط زیست و نمایندگان مجلس برانگیخته است.
در صدر این مخالفتها، نام «دکتر محمد بهرامی»، نماینده مردم بویراحمد، دنا و مارگون در مجلس شورای اسلامی، بهعنوان یکی از معدود صداهای مستقل و علمی در دفاع از حقوق محیط زیستی دیده میشود.
دستور اخیر دکتر مسعود پزشکیان، رئیسجمهور، در جلسه بررسی چالشهای آبی چهار استان مرکزی کشور در تاریخ 19 آبان 1404 مبنیبر «تکمیل سریع سدهای کوهرنگ 3، خرسان 3 و ماندگان»، در حالی صادر شد که هیچیک از این پروژهها تاکنون موفق به دریافت مجوز ارزیابی زیست محیطی از سازمان حفاظت محیط زیست نشدهاند.
این موضوع نهتنها تخطی آشکار از مفاد قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست است، بلکه نادیده گرفتن دستور دادستان کل کشور مبنیبر توقف عملیات اجرایی این سدها نیز محسوب میشود. بهگفته دکتر محمد بهرامی، نماینده مردم بویراحمد، دنا و مارگون، این تصمیم «غیرقانونی، غیرکارشناسی و شتابزده» است.
او در گفت و گو با روزنامه «پیام ما» تأکید میکند: «بهشدت از تصمیم رئیسجمهور گلهمند و شوکه هستیم. چطور کسی که خود سابقه کارشناسی و نگاه علمی به مسائل دارد، چنین دستور غیرقابلاجرایی و غیرکارشناسی و غیرقانونیای را صادر و به استانداران ابلاغ کرده است؟ ساخت این سدها غیرقانونی است و تا آخرین لحظه برای توقف آن مقاومت خواهیم کرد.
این نماینده مجلس تصریح میکند تمام مکاتبات رسمی با دادستان کل، سازمان محیط زیست و وزارت نیرو مبنی بر غیرقانونی بودن پروژههای سد خرسان و ماندگان در دفتر نمایندگی بویراحمد، دنا و مارگون موجود است و سازمان محیط زیست نیز براساس مستندات علمی نمیتواند برای چنین طرحهایی مجوز صادر کند. سد ماندگان، که از چند سال پیش بهعنوان طرحی برای انتقال آب به استانهای اصفهان و یزد مطرح شده، از نظر کارشناسان بهویژه برای اکوسیستم شکننده کوه دنا و طبیعت منطقه بویراحمد و حوضههای پاییندست کارون بزرگ، تهدیدی جبرانناپذیر محسوب میشود.
دکتر بهرامی پیشتر بهنقل از متخصصان اقلیم و تنوع زیستی هشدار داده بود: «با احداث این سد، اقلیم بخش زیادی از کشور به هم میریزد و یخچالها و برفچالهای دنا برای همیشه نابود خواهند شد. این کوهستان که ذخیرهگاه طبیعی و زیستی بزرگی در کشور شناخته میشود، نقش تعیینکنندهای در تغذیه منابع آبی استانهای خوزستان، بوشهر و حتی اصفهان دارد.»
بهگفته کارشناسان محیط زیست، ساخت سد ماندگان، خرسان 3 و کوهرنگ 3 نهتنها منابع آبی استان کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری را نابود میکند، بلکه با کاهش ورودی آب به حوضه کارون، موجب تشدید بحران ریزگردها، شوری خاک و فروپاشی کشاورزی در مناطق پاییندست، بهویژه در خوزستان، خواهد شد.
از دیدگاه علمی، این پروژهها ادامه همان الگوی ناعادلانه انتقال آب است که طی دهههای گذشته به بحرانهای محیط زیستی و اجتماعی گسترده در جنوب کشور دامن زده است. تصمیم رئیسجمهور، به باور بسیاری از ناظران، نتیجه فشارهای سنگین نمایندگان استانهای اصفهان، یزد و… و لابی پرقدرت مافیای آب بر دولت است. درحالیکه وزیر نیرو و استانداران مناطق مرکزی از کمبود آب بهعنوان دلیل اضطرار یاد کردهاند، نماینده بویراحمد، دنا و مارگون با استناد به قانون، ارزیابیهای محیط زیستی و اصل عدالت سرزمینی، این استدلال را مردود میداند. بهگفته برخی از تحلیلگران، زمانی که نمایندگان استانهای مرکزی از جمله اصفهان نتوانستند از مسیر کارشناسی و قانونی بر موانع ایجادشده برای ساخت غیرقانونی سدها غلبه کنند، بهطور مستقیم از رئیسجمهور درخواست دخالت کردند.
بهنظر میرسد دکتر مسعود پزشکیان در مواجهه با فشارهای سیاسی، بهجای استناد به اصول علمی، تصمیمی اتخاذ کرد که عملاً برخلاف توصیه متخصصان و نهادهای نظارتی است؛ اتفاقی که باید دید چه واکنشی از سوی «دکتر شینا انصاری»، رئیس سازمان محیط زیست، خواهد داشت؛ چراکه سازمان محیط زیست تاکنون هیچ مجوزی برای این سدها صادر نکرده است و اساساً نمیتواند صادر کند.
نماینده مردم بویراحمد، دنا و مارگون در مجلس در واکنش به این روند میگوید: «من در برابر هر تصمیم غیرکارشناسی میایستم. دفاع از دنا، دفاع از ایران است. این کوهستان تنها متعلق به استان من نیست، بلکه ذخیرهگاه طبیعی و اقلیمی همه ملت ایران است. اگر دنا بمیرد، بخشی از زیستبوم ملی ما نابود خواهد شد.»
در پی انتقادات و اعتراضهای گستردهای که در ماههای گذشته صورت گرفت، بیش از 80 نماینده مجلس شورای اسلامی به پیشنهاد دکتر محمد بهرامی طی نامهای رسمی مخالفت خود را با ادامه ساخت سد ماندگان اعلام کرده بودند.
دکتر محمد بهرامی با تأکید بر ضرورت اجرای کامل قانون ارزیابی محیط زیستی، از رئیسجمهور خواسته تا «پیش از هر تصمیم اجرایی، نظر نهایی کارشناسان مستقل و سازمان محیط زیست» را دریافت کند.
پیش از این نیز جامعه علمی از این اقدام دولت ابراز نگرانی کرده است و گروهی از استادان دانشگاه تهران و شهید چمران اهواز در نامهای سرگشاده هشدار دادهاند «تکمیل این سدها بدون مجوز زیست محیطی، تخلف آشکار از قانون و تهدیدی جدی برای امنیت آبی و زیستی کشور» است. تصمیم دولت دکتر مسعود پزشکیان برای تسریع در سدسازیهای بدون مجوز، آزمونی جدی برای پایبندی دولت به قانون و اصول محیط زیست محور است. اگر دولت در برابر فشارهای منطقهای تسلیم شود، نهتنها به اعتماد جامعه علمی لطمه میزند، بلکه با تضعیف سازمان حفاظت محیط زیست، اصل «عدالت محیط زیستی» را نقض میکند.
در سوی دیگر، ایستادگی دکتر محمد بهرامی و جمعی از نمایندگان مجلس، نشانهای از بازگشت صدای منطق و قانون به عرصه تصمیمگیریهای ملی است. این جدال نه صرفاً بر سر یک سد، بلکه بر سر آینده زیستبوم ایران است؛ بر سر اینکه تصمیمات ملی بر مبنای دانش و عدالت اتخاذ شوند یا زیر فشار منافع سیاسی و منطقهای، طبیعت و حیات میلیونها نفر قربانی شود. در این نبرد نابرابر میان قانون حفاظت و لابی سیاسی، یک نماینده از دل دنا ایستاده است تا یادآوری کند هیچ توسعهای در برابر تخریب طبیعت مشروعیت ندارد و اگر سدها بالا بروند، شاید دیگر هیچ برفی بر قلههای دنا باقی نماند و خاطره هزارانساله مردمی تاریخی برای همیشه بخار شود و به هوا برود.